(Judith schrijft:)

Op de olifant
Eerder hebben jullie een link naar een filmpje toegestuurd gekregen die we gemaakt hebben in Ban Lung. Ban Lung ligt in noord oostelijk Cambodja. Het is niet populair bij toeristen omdat de weg er naartoe slecht is en het een afgelegen provincie maakt omgeven door bergen. Twee uur eerder dan gepland komen we aan in Ban Lung, aangezien we bij de reistijd meestal een uur optellen, komt dat als een verrassing. Onze chauffeur rijdt lekker door, maar de tijdswinst komt vooral omdat de Chinezen bezig zijn deze weg opnieuw aan te leggen. Asfalt ligt er nog niet, maar de meeste bruggen zijn klaar en het wegdek is al redelijk geegaliseerd. China investeert in wegen om het land te ontsluiten. Ook in Laos en Nepal hebben we gezien hoe Chinezen wegen aan het bouwen zijn. In Ban Lung vinden we een prachtig guesthouse, de avontuurlijkste tot nu toe. 'Treetop' ligt aan de rand van een dal en is helemaal opgebouwd uit hout. De bungalows liggen kris kras verspreid en liggen tussen de bomen. Via een constructie van houten trappetjes kom je van de ene naar de andere bungalow, alsof je een eigen boomhut hebt, maar dan één die stijlvol is ingericht. Je kan in deze omgeving goed fietsen. We huren twee mountainbikes en

verkennen de omgeving. Er zijn een aantal watervallen en een kratermeer die je kan bezoeken.

De natuur is prachtig hier. In de droge tijd kan je ook meegaan op jungle tochten. Wij organiseren onze eigen jungletocht, per olifant! Hoewel het wachten op de olifant in het huis van een mannetje die het voor ons regelde misschien wel spannender was dan de tocht op de rug van de olifant zelf, was het al met al een hele belevenis. Tijdens het wachten kwamen namelijk nieuwsgierige bewoners van het dorp een kijkje nemen. Een peuter hurkt naast ons op de grond en doet een plasje. Kinderen dragen hier tot hun tweede jaar geen onderbroek of broek en zijn zindelijk vanaf hun eerste jaar. Vanaf dat ze 6 weken oud zijn houdt de moeder het kind al boven een potje, kriebelt in de schaamstreek waardoor het kindje gaat plassen. Wanneer de moeder dit met regelmaat doet, plast en poept het kind nooit op andere momenten. Hoezo 'up and go' luiers. Even later blijft het peutertje wat langer op zijn hurken zitten, en ja daar ligt een klein drolletje op de grond. De moeder loopt er behendig overheen als ze voor ons wat drinken pakt. Wordt dit niet opgeruimd, vragen we ons af. Er komt een hond aangelopen, hij snuffelt aan het drolletje en peuzelt het op als was een delicatesse. Opgeruimd staat netjes.
We genieten van de rust en de natuur van Ban Lung. Vanuit Ban Lung nemen we de bus rechtstreeks naar Siem Reap. Daar bevindt zich de toeristische trekpleister van Cambodja: Angkor Wat.

Angkor Wat
Voor de Cambodjanen is Angkor Wat het hart en de ziel van Cambodja. Het is het grootste religieuze bouwwerk ter wereld. Angkor Wat is een hindoeistische tempel ter ere van de Hindoe god Vishnu. Het gebouw is een replica van het universum in het klein. De middelste toren staat voor Mt Meru, de heilige berg en centrum van de wereld volgens het Hindoeisme. De lagere torens op de verhoging staan voor de continenten en de gracht eromheen voor de oceaan.
We wisten beide niks over de geschiedenis van Cambodja en het ontstaan van de Angkor tempels en dus besloten we naar het museum in Siem Reap gegaan. Dit bleek een museum volgens de Westerse standaard te zijn, zeer educatief en met een audiotour. Elody, een frans meisje die we ontmoet hadden in de bus, ging met ons mee.
Nu is Angkor Wat de bekendste en grootste tempel. Maar in een straal van 30 km om Angkor Wat heen zijn tempelruines te vinden in soortgelijke architectonische stijl. Je koopt een 1 of meer dagen kaart en dan mag je bijna alle tempels in de omtrek bezoeken.
Angkor was vanaf de 10e eeuw tot de de hoofdstad van het Khmer rijk. Angkor Wat is gebouwd in dezelfde tijd als de Notre Dame en Chartres in Parijs. Het was het hoogtepunt van welvaart, zeg maar de gouden eeuw van Cambodja (wat zich toen overigens uitstrekte over delen van Vietnam, Laos en Thailand) In die tijd woonden meer dan 1 miljoen mensen in deze deze hoofdstad, terwijl er toen in Londen slechts 50.000 mensen woonden. Helaas bouwden ze huizen, paleizen en publieke gebouwen destijds van hout en was steen voorbestemd voor tempels voor de goden. Alleen de tempelruines staan nu nog overeind.
De volgende dag om half vijf 's ochtends fietsten we in het donker Siem Reap uit naar Angkor Wat. Elody ging niet met de fiets, maar in een tuk-tuk. Dit doen de meeste mensen omdat het 10 km ten noorden van Siem Reap ligt. Kwart over vijf komen we aan bij de gracht van Angkor Wat. De lonelyplanet waarschuwt voor drommen mensen op 'de fotospots' rondom Angkor Wat bij zonsopgang en zonsondergang. Welnu zo'n honderd man staan voor het water te wachten dat de zon opkomt. Wij glippen langs de mensen en lopen de nog uitgestorven tempel binnen. We zien de eerste steen reliefs die getuigen van groot vakmanschap. De stenen waarmee de hele tempel gebouwd is liggen los op elkaar. Als je daarbij bedenkt dat Angkor Wat op het water is gebouwd, is het toch een wonder dat dit allemaal nog overeind staat. Ik verbaas me erover dat dit bij de kunstgeschiedenis lessen nooit behandeld wordt.
Je kan na al die eeuwen de heiligheid van deze plek nog voelen, alsof er iets van die energie is blijven hangen. De zon komt op en wij poseren voor de zelfontspanner voor typische met zuilen dichtgebouwde ramen van Angkor Wat.

Na Angkor Wat fietsen we naar Angkor Thom, de vroegere hoofdstad met een stadsmuur en gracht eromheen. Voordat je de stad binnen kan rijden moet je over een toegangsbrug waarvan de leuningen twee slangen zijn (Naga) Links wordt een slang vastgehouden door Goden (deva) en rechts door Demonen. Zie foto. De tempel in Angkor Thom is een bizarre tempel met mega grote hoofden erin verwerkt. Op 1 nek zitten 4 hoofden die elke een andere kant op kijken, zo heb je het gevoel dat je steeds in de gaten gehouden wordt. We fietsen verder en bekijken nog een paar tempels. Om 13.00 uur zijn we beide moe en fietsen op ons gemakje terug naar ons guesthouse.
Onze tickets zijn 3 dagen geldig, dus gaan we nog een dag fietsen en de andere dag met de tuk-tuk om een aantal verder weg gelegen tempels te bezoeken.
Het bijzondere van de Angkor tempels is dat je als bezoeker het gevoel hebt dat je een ontdekkingsreiziger bent. Er zijn geen looproutes uitgezet met touwen of borden, met uitzondering van drie tempels. De bouwwerken en ruines zijn omringt door bos en soms zelfs overwoekerd. Je kan een half uur door een bos lopen en opeens een tempel tegenkomen, zo uitgestrekt is het. Daarentegen worden bij bekende tempels busladingen Chinezen, Koreanen en Amerikanen gedropt en moet je de verkopers bijna van je af slaan. Ook dat hoort erbij. Gelukkig is het nu geen hoogseizoen en zijn we ook eens alleen in een tempel. Omdat er weinig regels zijn en weinig toezicht zie je helaas veel toeristen op half afgebrokkelde muren klimmen om een foto te maken of op een standbeeld klimmen. De Angkor tempels zijn vijfhonderd jaar lang 'vergeten' en bleven grotendeels goed bewaard, maar of ze vijftig jaar dagelijks busladingen toeristen aankunnen, dat betwijfel ik. Het verval kan je nu helaas al zien. Ik vrees dat er over 10 jaar weinig meer van over is, als dit zo doorgaat. Dus als je van plan bent Angkor te bezoeken doe het binnen nu en vijf jaar!

Krab in Kep
In het vorige verhaal schreven we over de projecten van de Brug, dit was na Siem Reap. Onze laatste bestemming in Cambodja was Kep, een plaatsje aan de zuidkust. Dit was tijdens de Franse bezetting een favoriete bestemming voor weekenden en vakanties. De Khmer Rouge heeft alle villa's verwoest. Als je door Kep loopt zie je letterlijk de vergane glorie, villa' s waar muren zijn weggeslagen, balkonnen vernield en daken verwoest. Om de vijf nieuwere huizen staat tenminste 1 vernielde oude villa met een grote lap grond eromheen. De overheid wil Kep zijn allure weer teruggeven en investeert in een boulevard en brede asfalt wegen. De grondprijs is zo hoog dat de Cambodjanen grond van bijvoorbeeld de verwoeste villa's niet kunnen kopen. Over een paar jaar zullen Chinezen en Koreanen hier waarschijnlijk het meeste hebben opgekocht.
Kep staat bekend om zijn 'seafood' en voor de krab. Judith eet voor het eerst in haar leven krab, oh wat was dat lekker! Voor 5 euro krijgen we een groot bord met gegrilde krab, waar de ?ow budget' reizigers van smullen.

Good morning Vietnam
Vanuit Kep nemen we ? ochtends de bus naar Hatien. Onderweg passeren we voor de laatste keer een grens over land. Hatien lig 2 km voorbij de grensovergang.
Het valt me op dat de mensen allemaal druk aan het werk zijn. Niet één ligt in een hangmat. Vietnamezen zijn bezige bijen. Later merken we, dat ze ook een stuk pittiger zijn dan de zachtmoedige Cambodjanen en luie Laotianen. Qua directheid lijken ze op de Indiers. Zo zat ik in een internetcafe wat plaatjes te bekijken van trouwjurken en opeens voel ik iets tegen mijn arm. Ik kijk opzij en zie dat het meisje naast me uit nieuwsgierigheid bijna bij me op schoot zit en ze vraagt of die jurk van mij is en zegt dat ze hem mooi vindt. Tijdens een gesprek pakken Vietnamezen vaak even je arm vast uit of wrijven over je rug als bedankje. Aan de andere kant kom je hier ook weer schreeuwende ruziemakers op de markt tegen.
Onze afdingtechnieken uit India werken ook weer, dus daar maken we veelvuldig gebruik van. Moeilijk kijken, zeer scherpe prijs noemen, meteen maar rustig weglopen als ze niet akkoord gaan, en wachten tot ze je terugroepen om een betere prijs af te spreken :). In Laos werkte dit bijvoorbeeld niet, daar zijn de mensen te lief, zij gaan geen andere prijs noemen als je vraagt wat 'hun beste prijs' is of als je vraagt om een lager bedrag te noemen. Maarten kwam erachter dat je ze daar moet 'overrulen' zij vragen een bedrag, lachtend en beslist een lager bedrag noemen, het geld al uit je portemonnee pakken en ze gaan akkoord :). Je moet wel altijd onderzoeken wat een redelijke prijs is.

Open tour
We kopen in Ho Chi Min city een 'open tour' busticket naar Hue. Onderweg stoppen we in Nah Trang en Hoi An. In Nah Trang genieten we van het strand en nemen onze laatste duik. We zijn verwend met Indonesische onderwaterwereld en dus valt dit vooral qua zicht wat tegen (minder dan 10 meter). Wel zien we een octopus van bijna een meter voor ons langs zwemmen. Ik heb nooit geweten dat deze beesten van kleur veranderen. Eerst is hij zwart en later kleurt hij met de stenen en het koraal mee, naar roze en blauw.
Het is zomervakantie in Nederland en dat merken we. Overal komen we Nederlanders tegen.

Kleermakers Walhalla
In Hoi An hebben we een belangrijke missie: onze trouwkleding laten maken. Hoi An heeft een oud centrum, maar is even bekend om zijn kleermakers. Drie kwart van alle winkels in het oude centrum zijn kleermakers (ongeveer 300). De kwaliteit van de stoffen en het naaiwerk is heel divers. We nemen 1 dag de tijd om kleermakers te vergelijken en goeie stoffen te zoeken.
In de afgelopen maanden heb ik internet afgestruind naar mooie modellen van jurken, en plaatjes heen en weer gemaild met m'n zusjes.
In twee kleermakers hebben we meteen vertrouwen, die zien er professioneel uit (en hebben goede reacties op het tripadvisor forum). Omdat ik de modellen van de jurken in mijn hoofd heb kan ik heel gericht op zoek naar zijden stoffen, wat steviger, mooie glans. De meeste zijde importeren ze uit Thailand. Het is wel goed opletten, want ze zoals elke toeristische trekpleister kan je weleens bedrogen worden. Zo noemen ze op straat en in de meeste kleermakerswinkels alles wat glanst: zijde. Pas als je doorvraagt geven ze soms toe dat het een mix stof is. Nu kan ik altijd de brandproef doen ter controle, de aansteker hebben we altijd bij de hand. Maar het is fijn als je in een winkel staat waar de verkoopster meteen aangeeft dat het een mix stof (vb. poly-katoen).

Ik heb gekozen om mijn trouwjurk te laten maken bij een kleermaker die wat duurder is dan het gemiddelde. Maarten en ik hadden beide meteen een goed gevoel bij deze zaak. Klasse naaiwerk en vriendelijke adequate verkoopsters. De tweede dag vind ik de juiste stof, nemen ze mijn maten op en bespreken we het model naar aanleiding van een plaatje van internet.
Maarten laat hier ook zijn pak maken. We vermijden het woord 'trouwen' omdat we hebben gemerkt dat dat een verhoging van tenminste 100 dollar betekent. We houden het op een 'special party' en dat we al drie jaar getrouwd zijn. Ik vind het erg spannend, het plaatje maken ze nu tot een echte jurk die ik straks aankan! Gelukkig werken ze hier snel, want de volgende dag in de middag kan ik mijn jurk al passen. Eén tekenaar en knipper en twee naaisters zijn een avond en een ochtend (wie weet ook een nacht?) met mijn jurk bezig geweest.
De volgende middag rijden we iet wat zenuwachtig naar de winkel. In de pashokjes hangen het maatpak en de jurk al klaar. De jurk zat als gegoten, maar er moesten nog wat kleine dingentjes worden aangepast. Terwijl ik voor de spiegel sta, zie ik in mijn ooghoeken alle verkoopsters uit de winkel (en een paar toeristen) bewonderend toekijken. Ook de naaisters komen erbij om de wijzigingen in te spelden, maar ook zij lijken wel trots op wat ze gemaakt hebben. Maartens pak is ook prachtig geworden, heel verfijnd, simpel en chique. Zes dagen later passen we voor het laatst de jurk en het pak, en nu zitten ze perfect. Naast kleermakers hebben ze hier ook schoenmakers bij de vleet. Dus ik heb meteen bijpassende leren schoentjes laten maken.
Het resultaat zullen jullie volgend jaar april zien! :)
Het strand bij Hoi An ligt op fietsafstand van ons hotel, daar hebben we een paar ochtenden doorgebracht. Zwemmen in een warme zee.
Vandaag zijn we aangekomen in Hue. Vier uur met de bus vanaf Hoi An. Hier blijven we nog twee dagen en dan nemen we de trein terug naar Ho Chi Min city. Daar vertrekt de dag erop ons vliegtuig naar Bangkok en aansluitend vliegen we naar Londen en Amsterdam. 15 augustkomen we aan op Schiphol.