De eerste streek die we in Sulawesi bezoeken is Tana Toraja. Als we de volgende ochtend bij de tourist office in Rantapao informeren naar mogelijkheden wat er allemaal te doen is, komen we daar een Engelse jongen tegen. Hij heeft zin om een trekking te gaan doen met een vriend van hem. We vragen of we met ze mee kunnen wandelen. We zijn aan het twijfelen of we wel of geen gids moeten nemen. We horen hier wisselende verhalen over. We spreken af om 's avonds met zijn vieren wat te gaan eten.

Trekking

Ik vind het nooit zo nodig om met een gids te lopen, maar zelfstandig tochten lopen op Bali bleek niet zo gemakkelijk. Dit werden wandelingen over asfaltwegen, waar je van je sokken werd gereden door het verkeer. Nu willen we graag de natuur in. Na het avondeten gaan we met z'n vieren naar een café, waar volgens de Lonely Planet veel gidsen iedere avond zitten. Gelukkig ze zijn niet allemaal op pad. Er komt een gids bij ons aan tafel zitten. Op een beheerste toon tekent hij de route voor ons uit. Het is een tweedaagse wandeltocht door een gebied waar bijna geen toeristen komen en die je ook niet zelfstandig kan lopen, belooft hij ons. Op voorhand spreken we een prijs af. De volgende dag 8 uur treffen we elkaar bij hetzelfde café met ieder een klein rugzakje.

Koffie en cacao

Onze gids Marko heeft vervoer geregeld naar een afgelegen dorpje. De wegen zijn zo slecht, dat we afvragen of deze chauffeur hier blij van wordt, om zijn auto dit aan te doen. Grote gaten, riviertjes over de weg en landslides maken de weg bijna onbegaanbaar. Op een gegeven moment kunnen we niet meer verder. We zijn in een dorpje waar ze de weg hebben gebruikt als marktplaats. We stappen uit en lopen over de markt. Hij is in deze streek geboren en hij wordt overal herkend. De mensen maken een praatje met hem. De vers gemalen koffiegeuren komen je tegemoet. De koffie die hier geteeld en geproduceerd wordt is zuivere Arabica met een kruidige bijsmaak.

De streek heet Salu, wat nat of water betekent. Dit gebied is bergachtig met toppen van 2.500 meter. Overal waar je kijkt zijn trapsgewijze rijstvelden. Dit gebied staat bekent om de productie van koffie (door kleine koffieboeren) en cacao. Als er niks verbouwd kan worden is het een en al regenwoud. De paden zijn ontzettend blubberig, omdat het hier elke dag wel een paar uur regent. Al na twee uur merken we dat het onmogelijk is hier zelf de weg te vinden. Judith vraagt Marko regelmatig welke planten of bomen er langs de weg staan, en waar ze voor worden gebruikt. Ook vertelt Marco graag over zijn cultuur, de Toraja.

De dood

Toraja is een cultuur waar het leven om de dood draait. Als er iemand overleden is, wordt er een ceremonie gehouden van een aantal dagen waar minimaal 1 buffel wordt geofferd en een paar varkens. Honderden (lokale) mensen wonen de ceremonie bij. Ze geloven dat de ziel van de geofferde buffel de ziel van de overleden persoon meeneemt naar een volgend leven. Zonder buffel dus geen 'overtocht' naar een volgend leven. Onze gids zegt zelfs dat hoe meer kinderen een familie heeft, hoe meer geluk ze zullen hebben, omdat er dan veel (o.a. overlijdens-) ceremonies zullen plaatsvinden. Hoe tegenstrijdig: meer kinderen, des te meer doden?! De buffel staat voor macht en kracht en is tegelijk is het een statussymbool. De daken van de Toraja huizen hebben de vorm van een buffelhoorn. Deze buffels worden gedurende hun leven vertroeteld. We zien onderweg mannen met hun buffel wandelen en hoe ze hun buffel in de rivier aan het schrobben zijn. Ze hoeven niet te werken, ze moeten er alleen mooi uit zien voor de offerceremonie bij het overlijden van een familielid. Als de familie geen geld heeft voor een buffel, kan de ceremonie niet doorgaan en wordt de overledene als 'ziek' beschouwd. We hebben gehoord dat een ceremonie soms 30 jaar wordt uitgesteld omdat er dan pas voldoende geld was om een buffel te kopen.

Wanneer we een dorpje naderen worden we meestal begroet met de woorden 'Belanda, Belanda', wat Nederlander betekent. Elke blanke is een Belanda, want onze Engelse vrienden worden ook zo begroet. Als we in de buurt van kinderen zijn ze roepen 'gula, gula', het is iets wat we wel eens vaker hebben gehoord, maar we weten niet wat het betekent. Onze gids Marco geeft aan dat het snoepje betekent.

Regenwolken vormen om ons heen. 'I never have rain when I go out trekking with my guests. I have a strong believe and it won't rain.', zegt de gids tegen ons. We hopen het maar want het is nu al slipperig genoeg en Judith loopt op haar Teva's, waar ze constant in loopt te slippen, wat bij de afdaling betekent dat haar tenen ergens eerder zijn dan haar sandaal.

Ayam bamboe

Om 15 uur komen we aan in een dorpje wat onze overnachtingsplek zal zijn. Van onze gastheer moeten we eerst onder de rijstschuur plaats nemen, wat hier een gewoonte is als er gasten van ver komen en we krijgen thee en koffie.

Een kwartier later breekt de hel los in de lucht en we zitten gelukkig droog. Het huis wordt in gereedheid gebracht voor de gasten. Dat betekent dat er strooien matrassen met kussens worden neergelegd. Omdat we een stel zijn mogen we in een apart deel slapen van de zolder wat afgesloten is met een gordijntje voor de nodige privacy. De privacy blijkt later, was vooral dat er s nachts geen insekten over ons hoofd heen liepen. De engelse jongens waren hier een paar keer door gewekt.

Als het avondeten wordt geserveerd zijn we benieuwd wat we krijgen. Judith heeft niet vooraf aangegeven dat ze vegetariër is. We krijgen ayam bamboe. Dat is de lekkernij van de regio, wat bestaat uit een hele kip, die in stukjes is gehakt en die dan in een bamboestok wordt gepropt, met wat uitjes, knoflook en wat kruiden. Deze kip wordt zo 1,5 uur op het vuur gelegd en voor het serveren wordt de bambostok opengespleten en komt het grijze maal eruit. Een week later horen we dat het zo grijs is om het gekookt is in bloed. Als groente krijgen we groene bladeren wat eruit ziet als een soort snijbiet met wat wits erbij. Als Judith een eerste hapje heeft genomen van het witte stukje en dit beter bekijkt ziet ze dat het blokjes varkensspek is met aan een kant grijze huid, eveneens een lokale specialiteit. Gelukkig hadden we nog wat biscuitjes meegenomen.

In het dorpje waar 30 gezinnen wonen is voor de rest weinig te doen, om 8 uur liggen we op bed en de volgende ochtend staan we weer om 6 uur op. Eerst de gids wakker maken, want die ligt nog in een diepe coma. Als ontbijt krijgen we gele rijst die in de kokosnoot melk is gekookt. Judith heeft sokken aangetrokken, waardoor ze niet meer zo slipt en zo hebben we nog zo'n dag gewandeld. Op een gegeven moment komen we uit bij een rivier die we over moeten steken, door de vele regen zijn de stenen waarover we zouden moeten lopen helemaal nat en de rivier twee keer zo breed geworden. Oei, wat moeten we nu doen. Marco geeft aan dat verderop een brug is. Deze brug houdt in dat er 3 bamboestokken aan elkaar zijn gebonden en dat je zo balancerend over een diepte van 10 meter een stuk van 20 meter met afleggen. We zijn blij dat we allemaal heelhuids aan de overkant zijn aangekomen. In het volgende dorpje pakken we een kijang (een gedeelde taxi) tegen die ons weer naar het startpunt in Rantepao brengt.

Comfortabel reizen

Het reizen in Sulawesi is qua comfort uitstekend. Je hebt hier bussen die meer beenruimte hebben dan een businessclass stoel in een vliegtuig. Ze noemen dat VIP seats. Alleen het overbruggen van de afstanden kost een hoop tijd. Dit betekent lange busritten die je 's-morgens zo vroeg mogelijk probeert te nemen, maar waarbij je in de avond aankomt in een vreemde stad. Altijd spannend vooral als je een kamer neemt in een hotel en niet weet wat het uitzicht zal zijn. In Tentena bleken we een geweldig uitzicht te hebben op een brede rivier met bergen op de achtergrond.

In Sulawesi weet een willekeurige Indonesiër precies welke route de toeristen nemen. Tot nu hebben we deze route gevolgd maar willen nu een andere kant op. In de Lonely Planet hebben we een plek gevonden vlakbij een grote stad Dongala, waar weinig toeristen komen, alleen is het moeilijk om daar te komen. De grotere busstations in Sulawesi zijn stations waar de meeste bussen niet stoppen. Ze stoppen hier niet omdat ze moeten betalen als ze het terrein oprijden. De busmaatschappijen zijn allemaal particulier, met hun eigen ticketbureau's. We komen hier achter nadat we 2 uur hebben gewacht op een busstation in Poso. Er loopt een man rond die zegt dat een bus onderweg is en de busjes die langkwamen vol waren. Als er een microbusje arriveert, loop ik maar eens zelf erop af. Ik zeg in mijn beste Indonesisch; 'Dua orang Palu.'. In de bus is nog plek voor satu orang (1 persoon). Met wat geschuif kan er iemand plaats nemen in de kofferbak van de bestelbus, zodat we mee kunnen gaan. Zo gaan we met 9 mensen in het Toyota bestelbusje naar Palu.

Schoolreisje

Het geeft het gevoel van een schoolreisje. De andere mensen in het busje lijken familie van elkaar te zijn. Iedereen is zeer uitgelaten en de vrouwen giechelig, ze vinden het leuk dat er Belanda's in de auto zitten. De stereo wordt op 10 gezet en zo tuffen we door Sulawesi. Niemand spreekt Engels, maar dat maakt niemand wat uit. Grapjes maken lukt best. Dit is echt genieten.

Als we rond 18 uur pas in de stad zijn waar vanuit we nog verder moeten naar onze volgende bestemming nemen we last minute het besluit om hier te blijven. De chauffeur zet ons keurig voor ons hotel af. Wat een service! Het is een goed besluit om hier een nachtje te blijven slapen. Bij het hotel kunnen ze ons nuttige informatie geven voor het vervolg van de trip. De volgende ochtend gaan we achterop een brommertje (een zgn. ojek) op weg naar onze volgende bestemming 40 km verderop. Judith hoeft haar backpack niet op haar rug te houden en zo scheuren we naar Tanjung Karang. Het is een goede keuze om hier te komen. We zitten hier volpension. Wat een nieuwe ervaring voor ons is. Het eten wat we krijgen is 'enak' (heerlijk) en is het beste wat we tot nu toe in Indonesië hebben gehad. Alleen in het weekend wordt dit strand overspoeld met locals uit de stad.

Love cottages

Dit betekent dat om 7 uur al de ijscoman langs komt met zijn ijscodeuntje. Dit is iets wat duidelijk door Ola is gecomponeerd, want elke ijscoverkoper van Wall's (zoals Ola ijs hier heet) heeft hetzelfde deuntje. Als we 2 ijscoverkopers op de parkeerplaats zijn en er een tweestemmig duetje wordt gespeeld van dit deuntje wordt je geduld aardig op de proef gesteld. Het zal vanzelf verdwijnen in de stilte. Twee hutjes naast ons worden op zaterdag gebruikt als love cottages. De bewoners, jonge stelletjes, zien we aankomen maar de hele middag niet naar buiten komen. De hutjes hebben geen elektriciteit en geen meubilair afgezien van een dik matras op de grond. Om 11 uur komen opeens 20 scootertjes aangereden, met ongeveer 30 pubers die met zijn allen 1 cottage hebben afgehuurd. Wij hadden daar vroeger Center Parks voor. Alleen de jongeren hebben er schik in hier te zijn, de eigenaar van de cottages komt naar ons toe en belooft ons dat het morgen allemaal rustig zal zijn. Gelukkig hebben we goede contacten bij een duikresort in de buurt waar we voor niks op strandstoelen onder een parasol kunnen zitten en heerlijk kunnen snorkelen bij een geweldig rif.

Huwelijk van Kate en William

Zo hebben we hier 4 dagen genoten om niet in het toeristische gedeelte van Sulwasi te zitten. We gaan weer terug naar het hotel in Palu. De eigenaresse schrikt dat we er alweer zijn en zegt dat de kamers nog niet schoon zijn. We geven aan dat we vanavond al zullen vertrekken en alleen onze tassen hier graag zouden willen plaatsen. Dit is allemaal geen probleem. Als we tegen drieën weer terug zijn om op tijd te zijn voor de minibus die ze heeft geregeld naar onze volgende bestemming raken we aan de praat. Hoewel ze voornamelijk locals krijgt in haar familiehotel is helemaal dol op toeristen. Ze herinnert zich een paar Nederlandse meiden van rond de 20 bij haar hebben overnacht. Toen ze weggingen hebben ze haar een paar oorbellen cadeau gedaan. Ze heeft dank je wel gezegd, en vertelt ons lachend dat ze nog steeds niet weet wat ze met ringen moet doen die tot op haar schouders hangen.

Ze vertelde ons ook over het huwelijk van Kate en William wat ze tot laat in de nacht had gekeken op tv. Ze vindt Judith zo op Kate lijken, en eigenlijk nog mooier. Al die buitenlanders lijken op elkaar. Ze vond Charles maar niks en ze bewonderde Diana. Als we dan vragen wat ze van William vond, dan spreekt ze op zachte toon; 'Ik heb stiekem foto's van hem genomen tijdens de uitzending met mijn telefoon, omdat hij er zo lekker uitziet.' Ze kijkt om of haar man niks heeft gehoord en geeft Judith een knipoog.

Vriendschap

Dan halen we ons fotoboekje van de HEMA te voorschijn, wat Judith heeft gemaakt met foto's van Amersfoort, ons huis, onze familie en vrienden erin. Wat ze maar niet kon begrijpen was dat we het zelf hadden gemaakt. Het ziet er zo professioneel uit! Ze kijkt samen met haar man de ogen uit. Vooral de foto van een paar klompen vindt ze helemaal geweldig. Dat komt goed uit want we hebben nog een paar porseleinen Delfts blauwe klompjes, die we als cadeautje aan speciale mensen geven. Haar eerste reactie is 'My friend will be jalous when she sees this.' Ze is er zichtbaar blijer mee als met de oorbellen. Het koortje wat eraan zit herkent ze als de Nederlandse vlag en ze straalt van geluk. We moeten snel ook nog wat in haar vriendenboekje schrijven. Als om half vijf de bus aankomt nemen we hartelijk afscheid van elkaar. Judith krijgt van haar bij het afscheid een notitieblokje met een poesje erop en een boekenlegger met de tekst 'Business, you know, may bring money, but friendship hardly ever does.'. (Jane Austen)